ونتیلاتور پرتابل نوعی ونتیلاتور است و معمولا زمانی استفاده می‌شود که فرد به دلایلی مثل حوادث رانندگی دچار مشکلات تنفسی کوتاه مدت شده و یا دسترسی به بیمار مشکل است مثل مجروحان جنگی و بسیاری از موارد اورژانسی.

در حقیقت ونتیلاتور دستگاهی است با سیستم الکترونیکی که از مدهای مختلف تنفسی تشکیل شده است.
در واقع ونتیلاتور سیستم هوشمندی است که تغییرات فشار راه هوایی را حس می‌کند و در صورتی که تنفس‌های بیمار غیرارادی باشد، به صورت اتوماتیک خود را با بیمار هماهنگ می‌کند.
امروز در کشورهای پیشرفته استفاده از ونتیلاتور پرتابل بسیار متداول شده است و از ملزومات بسیاری از اماکن و مراکز مختلف مثل مراکز درمانی، اورژانس‌ها، درمانگاه‌های بسیار کوچک و حتی مطب‌ها و مراکز تجمع افراد نظیر ورزشگاه‌ها، مدارس و … شده است.

هم چنین در مواقعی که بیمارستان‌ها شلوغ هستند و یا امکانات کافی ندارند، ونتیلاتور پرتابل به عنوان یک ونتیلاتور پشتیبان استفاده می‌شود.

ونتیلاتور پرتابل پلی بین ماسک‌های BVM(Bag Valve Mask) و ونتیلاتور پیچیده بیمارستانی بوده و معمولاً از یک مدار تنفسی قابل تنظیم، کنترل کننده، نمایشگر و آلارم‌های هشداردهنده تشکیل شده است.

در واقع ونتیلاتور پرتابل را می‌توان جایگزین ماسک‌های BVM کرد که حدود 50 سال است در مراقبت‌های پیش از بیمارستان و اورژانس استفاده می‌شوند.

برای استفاده از ماسک‌های BVM باید امدادگر به وسیله فشار دست خود حجم جاری و نرخ تنفس را تعیین کند و به همین دلیل خطای تنفس مصنوعی بسیار بالا است و ممکن است صدمات غیرقابل بازگشتی مانند جراحات مغزی و یا ورم معده به بیمار وارد شود.

زمانی که امدادگر توسط ماسک‌های BVM تنفس مصنوعی را اعمال می‌کند دیگر نمی‌تواند به دیگر مجروحین کمک کند ولی ونتیلاتورهای پرتابل بصورت مستقل به تنفس بیمار کمک می‌کنند و در نتیجه امدادگر این فرصت را دارد تا به بیماران و مجروحان دیگر کمک کند.

تنوع وسیعی از وسایل با کارایی‌های مختلف در این دسته قرار می‌گیرند که یک نمونه اولیه آن آمبوبگ‌های مکانیکی هستند که در صورت استفاده مداوم مشکلات تنفسی و افت میزان اکسیژن خون شریانی را در بیمار به وجود می‌آورند.

اما ونتیلاتورهای پرتابل از مدهای تنفسی متعدد و پارامترهای مختلفی برخوردار هستند و پرسنل کادر درمانی باید کارکرد صحیح دستگاه‌ها و شرایط تنفسی بیمار را به صورت لحظه‌ای چک کنند. بنابراین درجه اطمینان از عملکرد مثبت دستگاه و تعداد مدهای تعبیه شده بسیار اهمیت دارد.

ونتیلاتورهای پرتابل ابتدا با مدهای اولیه تنفسی نظیر CPAP و CMV تولید و روانه بازار شدند و به مرور زمان با پیشرفت دانش مهندسی پزشکی مدهای SIMV به ونتیلاتورها اضافه شده و نسل‌های جدیدی از این دستگاه‌ها شکل گرفتند.

مدهای Auto/SIMV و CPR در نتیجه آخرین یافته‌های علمی مهندسی پزشکی ابداع شده و تحول بزرگی در ارتقاء کیفی ونتیلاتورها در نجات مصدومین و بیماران اورژانسی با مشکل تنفسی ایجاد کرده‌اند.
در نتیجه ابداع مد AutoSIMV کار با دستگاه‌های ونتیلاتور پرتابل بسیار آسان شده است، به صورتی که همواره دستگاه پس از روشن شدن روی این مد قرار گرفته و کاملا هماهنگ با بیمار و با توجه به نحوه تنفس بیمار عمل می‌کند.

در واقع دستگاه همواره با توجه به نیاز بیمار، مد تنفسی مورد نیاز وی را به صورت اتوماتیک انتخاب می‌کند. پرسنل کادر درمانی تنها کافی است دستگاه را روشن کرده و به بیمار متصل کنند.

هرگونه تغییرات تنفسی بیمار توسط دستگاه حس شده و در صورت بروز تغییر، مد مناسب توسط دستگاه به صورت خودکار، انتخاب و اعمال می‌شود.

دستگاه به صورت اتوماتیک با تنفس بیمار هماهنگ می‌شود و به همین دلیل بیمار از لحاظ تنفسی حتی پس از روزها اتصال به دستگاه مشکلی پیدا نخواهد کرد.

یکی از مشکلات اساسی در زمان انتقال بیماران هنگامی است که فرد دچار ایست قلبی و تنفسی می‌شود و کادر درمانی برای نجات جان بیمار عملیات CPR را آغاز می‌کنند.

مد ویژه CPR

برای اولین بار در دنیا در کشور ایتالیا با ابداع مد ویژه CPR توانسته‌اند این مشکل را حل کنند.
دستگاه ونتیلاتور پرتابل پس از قرار گرفتن روی مدCPR احیاء تنفسی بیمار را به طور کامل طبق پروتکل‌های CPR و هماهنگ با کادر درمانی انجام می‌دهد.
دستگاه، ماساژهای قلبی انجام شده توسط فرد احیاگر را حس می‌کند و هماهنگ با او به بیمار نفس می‌دهد. در واقع دستگاه می‌تواند در شرایط CPR جایگزین فرد دوم در شرایط احیاء قلبی ریوی عمل کند.

بنابراین فرد نجات دهنده احیاء قلبی را انجام می‌دهد و احیاء تنفسی توسط دستگاه صورت می‌پذیرد.

این آخرین یافته مهندسی پزشکی در زمینه ونتیلاتورهای پرتابل است که انقلابی در نسل آینده این دستگاه‌ها به وجود آورده است.

دستگاه‌های پیشرفته برای مراکزی مناسب هستند که ویژگی‌های اضافی ( مانند CPAP، فشار حمایتی، مدهای پیشرفته اختیاری) می‌خواهند تا بتوانند در زمان جابجایی داخل یا بین بیمارستانی خدماتی همانند ونتیلاتور مراقبت‌های ویژه ارائه کنند.

ونتیلاتورهای پرتابل در حداقل‌ترین حالت باید دارای مد ونتیلاسیون A/C باشند. در مد A/C ونتیلاتور تنفس‌های اجباری را در فواصل زمانی مشخص اعمال می‌کند و با تلاش بیمار اجازه شروع تنفس‌های اضافی را نیز می‌دهد.

بعضی از ونتیلاتورهای پرتابل خیلی ساده، فقط دارای مد کنترل هستند که به بیمار اجازه داشتن تنفس‌های کمکی و خود بخودی را در بین تنفس‌های اجباری نمی‌دهد. گرچه این مد برای بیماران با آپنه کامل (بدون هیچگونه تلاش تنفسی) اثربخش است، مدهای A/C یا SIMV انعطاف‌پذیری بیشتری داشته و توسط بیماران راحت‌تر تحمل می‌شوند.

اگر تنها مد در دسترس مد کنترل باشد، ونتیلاتور ( یا مدار تنفس) باید دارای یک ورودی دمی اضطراری باشد تا در صورت شروع تنفس بیمار، امکان تنفس‌های خود به خودی میسر باشد.

شایان ذکر است که ورودی دمی اضطراری در برخی از ونتیلاتورهای پرتابل باعث مکش هوای اتاق توسط بیمار از خارج مسیر تنفسی می‌گردد.

به دلیل اینکه هوای ورودی اتاق در حالت نرمال دارای 21% اکسیژن است، سطح اکسیژن خون بیمار باید به دقت چک شود تا زمانی که ورودی دمی اضطراری برای داشتن تنفس خود بخودی بیمار فعال شد، تغییرات آن تشخیص داده شود.

خصوصا زمانی که ونتیلاتور برای درصد اکسیژن بالاتر از 50% تنظیم شده است. ونتیلاتورهای پرتابلی که مد A/C و یا SIMV دارند این مشکل را ندارند و معمولا انتخاب‌های بهتری هستند.

برخی از ونتیلاتورهای پرتابل شامل مدهای پیشرفته‌تری مانند SIMV برای تنفس‌های حجمی و فشاری، CPAP و فشار حمایتی هستند.

اگرچه این مدها برای دستگاه‌های ساده اختیاری هستند، برای کاربردهای بین بیمارستانی مناسب هستند.

ونتیلاتور پرتابل دارای مزایای بی شماری است ولی اگر در هنگام کار با این دستگاه نکات بهداشتی رعایت نشود منجر به خطراتی خواهد شد که شامل موارد زیر می‌شود:

ابتلا به ذات الریه : باکتری‌ها از طریق لوله قرار داده شده در مسیرهای هوایی می‌توانند وارد بدن بیمار شوند و به ریه‌ها انتقال پیدا کنند و بیمار را مبتلا به ذات الریه و التهاب ریه ناشی از استفاده از ونتیلاتور یا VAP کنند.

بروز عفونت: لوله‌های تنفسی مانع از سرفه کردن بیمار می‌شوند و از آنجایی که سرفه کردن به تنهایی باعث تخلیه و تهویه مسیرهای تنفسی می‌شود، جلوگیری از آن ممکن است باعث بروز عفونت شود.